به گفته کارشناسان، مصرف نادرست انرژی در کشور به‌حدی است که اگر روند کنونی ادامه پیدا کند تا چند سال دیگر به واردکننده انرژی تبدیل خواهیم شد.

بر اساس آمارهای رسمی، شدت مصرف انرژی در ایران چهار برابر میانگین جهانی است و خانواده‌های ایرانی تقریباً سه ‌برابر میانگین جهانی، گاز و برق مصرف می‌کنند.

۲ برابراستاندارد جهانی، انرژی می‌سوزانیم

مدیرعامل شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت با بیان اینکه مصرف انرژی در ایران بیش از دو برابر استاندارد جهانی است، می‌گوید: این به معنای آن است ما برای تولید هر واحد کالا و خدمت، دو برابر متوسط جهانی مصرف انرژی داریم که در این شرایط تنها راهکار رفع مشکل ناترازی انرژی، مدیریت و بهینه‌سازی مصرف سوخت است.

حسین آب‌نیکی در گفت‌وگو با قدس با تأکید بر اینکه بهینه‌سازی، موضوعی فرادستگاهی است که همه مجموعه‌ها درگیر آن هستند، ادامه می‌دهد: شدت مصرف انرژی و ناترازی به اندازه‌ای است که نه‌ تنها وضعیت مصرف انرژی در کشور مطلوب نیست که نسبت آن با مصرف همسایگان هم روزبه‌روز در حال افزایش پیدا کردن است.

وی با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر با وجود سیاست الگوی مصرف باز هم شدت مصرف انرژی بسیار بالا بوده و روز به‌ روز ناترازی جدی‌تر می‌شود و کم‌کم در تمام ایام سال با ناترازی روبه‌رو هستیم، می‌افزاید: عملاً بیش از ۵۰درصد از انرژی که ما درحال مصرف آن هستیم، به نوعی اسراف و بیش از اندازه مصرف می‌شود که می‌تواند مصرف نشود.

آب‌نیکی به وضعیت غیرعادی مصرف انرژی در بخش کشاورزی اشاره و اظهار می‌کند: علاوه بر ادوات و تجهیزات کشاورزی، پمپ‌ها و چاه‌های آب، صنایع تبدیلی و غذایی ما که مصرف بسیار بالایی در حوزه انرژی دارد، صنایع نیز اعم از پتروشیمی، پالایشگاه‌ها، فولاد، سیمان، مصالح ساختمانی و بسیاری موارد دیگر با مصرف بسیار بالایی در حال کار و تولید هستند.

مدیرعامل شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت با تأکید براینکه در بخش مصرف گاز بیش از ۲۰میلیون بخاری در کشور وجود دارد که بخش قابل توجهی از آن‌ها استاندارد نیست و مصرفشان نسبت به بخاری‌های استاندارد نزدیک به دو برابر است، اضافه می‌کند: سیستم‌های سرمایش و کولرهای آبی و دیگر سیستم‌های سرمایشی ما بسیار بیشتر از استانداردهای جهانی انرژی مصرف می‌کنند.

آب‌نیکی عنوان می‌کند: در حوزه حمل‌ونقل به‌وضوح مشخص است بخش کوچکی از حمل‌ونقل در حوزه ریلی است که مصرف کمتری دارد و بیشتر استفاده انرژی در حوزه خودرویی و جاده‌ای است که مصرف انرژی آن‌ها از میانگین جهانی بسیار بیشتر است.

ثبت رکورد مصرف بنزین

وی با اشاره به اینکه در شرایط فعلی ۵۰درصد مصرف سوخت مربوط به بنزین، ۳۵درصد گازوئیل و بقیه گاز طبیعی است، ادامه می‌دهد: سال گذشته رکورد مصرف بنزین با ۱۴۰میلیون لیتر در روز زده شد، این درحالی است که تلاش وزارت صمت تولید بیشتر خودرو است و همین امر سبب افزایش مصرف سوخت می‌شود؛ همچنین روند اسقاط خودروهای فرسوده به دلیل نوسان‌های قیمتی سرعت قابل توجهی ندارد که نتیجه آن باز هم افزایش مصرف است.

این مسئول با اشاره به اینکه در همه شئون مصرف، اعم از برق، گاز، گازوئیل، بنزین و همه حامل‌های انرژی مصرفی بالاتر از استانداردهای جهانی داریم، توضیح می‌دهد: این میزان دو برابر اضافه مصرف متوسط دنیاست درحالی که نسبت به کشورهای پیشرفته وضعیتمان بسیار نامناسب‌تر است و نکته مهم‌تر اینکه این شدت مصرف همچنان رو به افزایش است؛ یعنی هرچه به لحاظ زمانی جلوتر می‌رویم مصرفمان بیشتر می‌شود، درحالی که توسعه قابل توجهی در تولید ملی نداریم.

مدیرعامل شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت به اسراف روزافزون انرژی در کشور در همه حوزه‌ها اشاره و تأکید می‌کند: این موضوع ناترازی‌های زیادی در بخش‌های مختلف ایجاد کرده است؛ به‌گونه‌ای که امروز مصرف انرژی در بخش‌های بنزین، گازوئیل، گاز و برق در کشور معادل مصرف ۷میلیون بشکه نفت خام در روز تخمین زده می‌شود که در آینده، ما را با چالش‌های بیشتر و جدی‌تری در حوزه انرژی روبه‌رو خواهد کرد.

آب‌نیکی با بیان اینکه ۵۰درصد این ۷میلیون بشکه نفت خام یعنی معادل ۵/۳میلیون بشکه را اضافه مصرف می‌کنیم که می‌توانیم این ظرفیت را صرفه‌جویی کنیم، ادامه می‌دهد: یعنی اگر مدیریت مصرف را هم در حوزه‌های خانگی، صنعتی و کشاورزی و هم در بخش حاکمیتی جدی بگیریم عملاً می‌توانیم این مقدار را مصرف نکنیم و حتی اگر بتوانیم این مقدار را صادر کنیم، می‌توانیم نزدیک به ۱۰۰میلیارد دلار درآمد ارزی داشته باشیم.

وی می‌افزاید: هم‌اکنون این چالش‌ها را در محدودیت مصرف برق در ادارات در فصل تابستان داریم و ساعاتی از روز را باید تعطیل باشند، صنایع هم محدودیت اجباری دارند و زمان‌هایی را باید تعطیل باشند و در زمستان هم محدودیت مصرف گاز را بر بخش صنعت و غیره اعمال می‌کنیم تا بتوانیم انرژی را برسانیم.

ناترازی انرژی، تهدیدی برای کشور

مدیرعامل شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت با تأکید براینکه با وضعیت فعلی در آینده دچار چالش‌های جدی خواهیم بود، عنوان می‌کند: این ناترازی انرژی به نوعی تهدیدی جدی برای کشور قلمداد می‌شود که البته اگر هم مردم و هم حاکمیت موضوع را جدی بگیرند و مدیریت کنند، می‌توانیم آن را به یک فرصت تبدیل کنیم.

آب‌نیکی با تأکید بر اینکه ما درحال وارد کردن چنین آسیب بزرگی در حوزه بهینه‌سازی مصرف انرژی به خودمان هستیم، اضافه می‌کند: درواقع چیزی در حدود ۱۰۰میلیارد دلار انرژی را که می‌توانیم مصرف نکنیم، در حال مصرف اضافی آن هستیم که البته این مقدار علاوه بر متوسط جهانی اضافه سوزانده می‌شود.

وی مدیریت و بهینه‌سازی مصرف انرژی را یک ضرورت و اولویت بسیار حیاتی برای کشور می‌داند و ادامه می‌دهد: این موضوع اتفاق نمی‌افتد مگر اینکه هم مردم و هم مسئولان موضوع را جدی بگیرند و اقدامات لازم را درزمینه کاهش مصرف انجام دهند.

وی با اشاره به نقش فرهنگ در مدیریت و بهینه‌سازی مصرف انرژی در کشور، می‌افزاید: ما جزو پرمصرف‌ترین کشورهای دنیا هستیم، درحالی که در دریای نفت و گاز شناور نیستیم؛ در واقع مردم باید بدانند این ثروت ملی است و باید برای کمتر مصرف کردن تلاش کنند تا بتوانیم صرف اولویت‌های دیگر و توسعه کشور کنیم.

مدیرعامل شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت به ضرورت فرهنگ‌سازی مصرف بهینه انرژی در میان نخبگان، دانشجویان، استادان، مهندسان و طراحان اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: باید موضوع انرژی و مدیریت مصرف، فرهنگ‌سازی شده و این موضوع جدی در طراحی‌ها گرفته شود.

مهم‌ترین اتفاق در اصلاح الگوی مصرف، بهینه‌سازی و ارتقای بهره‌وری این است مسئولان و تصمیم‌گیران در دولت و مجلس موضوع را جدی بگیرند. این موضوع نیاز به سیاست‌گذاری، تصمیم‌گیری و حمایت‌های جدی دارد که اگر اولویت دولت و مجلس نباشد درگیر چالش‌های پیشین خواهیم ماند.

وی با اشاره به تأکیدات و مطالبات رهبر معظم انقلاب که بارها گفته‌اند ما به عنوان یک کشور پیشرو در حوزه نفت و گاز و با دارا بودن منابع گسترده نباید بنزین وارد کنیم، می‌افزاید: موضوع بهینه‌سازی و مدیریت الگوی مصرف هنوز اولویت جدی در دولت و مجلس نشده و تا زمانی که این اتفاق نیفتد، این مسئله نمی‌تواند به‌خوبی پیش برود.

این مسئول ادامه می‌دهد: بنابراین علاوه بر فرهنگ‌سازی این موضوع در میان مردم؛ نخبگان، استادان و متخصصان امر هم باید به میدان بیایند و در این حوزه فعالیت کنند و جزو اولویت‌های کاریشان باشد و مهم‌تر اینکه مسئولان و تصمیم‌گیرندگان اهتمام بیشتری به این موضوع داشته باشند.

مدیرعامل شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت به ضرورت آموزش فرهنگ مصرف و بهینه‌سازی و تبلیغ آن در تمام شئون جامعه اشاره می‌کند و می‌گوید: در این خصوص وزارتخانه‌های آموزش و پرورش و علوم، تحقیقات و فناوری موظف هستند با همکاری وزارتخانه‌های نیرو و نفت درخصوص گنجاندن واحدهای درسی مدیریت انرژی در تمامی مقاطع تحصیلی و رشته‌های مرتبط و همچنین به‌روز کردن مطالب درسی اقدام کنند.

آب‌نیکی ادامه می‌دهد: می‌توان از طریق نشان دادن این وضعیت به عنوان بحران در این حوزه و هم‌ردیف کردن آن با فجایع طبیعی، تبلیغات گسترده‌ای از طریق رسانه، فضای مجازی و تشکل‌های مردم‌نهاد به وجود آورد و مردم را درزمینه عواقب آن در سطح ملی آگاه کرد؛ چراکه اگر این وضعیت ادامه داشته باشد، بخش قابل توجهی از منابع ملی و درآمد ارزی ما در آینده باید صرف واردات انرژی شود.

اصلاح الگوی مصرف دغدغه هیچ کس نیست!

مدیرعامل شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت با اشاره به اینکه باید این موضوع برای مردم در تمام جایگاه‌ها و سطوح تبیین شود، عنوان می‌کند: متأسفانه اصلاح الگوی مصرف مسئله جدی در رسانه‌ها و صدا و سیما تلقی نشده و به اندازه کافی به آن پرداخته نمی‌شود، به همین دلیل مردم هم اطلاعات چندانی در این زمینه ندارند.

وی همچنین با تأکید بر ضرورت کاهش تولید در صنایع آب‌بر، اظهار می‌کند: با توجه به منابع اندک و محدودیت‌هایی که در حوزه آب و انرژی داریم باید هم برای حوزه کشاورزی و هم صنعتمان برنامه تدوین و کشاورزان را توجیه کنیم و در جایی که تولید برایمان به‌صرفه است، تولید داشته باشیم.

آب‌نیکی ادامه می‌دهد: اگر محدودیت آب داریم که حتماً هم داریم؛ نباید در تولیدات و برای صادرات، محصولاتی را کشت کنیم که آب و انرژی بسیار زیادی می‌خواهد، اما آورده قابل توجهی ندارد. مسئولان در حوزه کشاورزی در سیاست‌گذاری‌ها به موضوع آب و انرژی توجه جدی داشته باشند و کشاورز و کشاورزی و همچنین صنعت را به سویی سوق دهند که کمترین چالش آب و انرژی را برای کشور در آینده ایجاد کند.